STEP จับมือ สวก. จัดกิจกรรม แจ่ม (ไม่) ชัด นิทรรศการสื่อสร้างสรรค์เพื่อแม่แจ่ม เสียงสะท้อนที่ถูกฝุ่นกลบ
“แม่แจ่ม” จังหวัดเชียงใหม่ ชื่อของพื้นที่เล็กๆ กลางหุบเขาที่กลายเป็นภาพจำของ “พื้นที่เผา” และ “ต้นตอของฝุ่น PM2.5″ มานานหลายปี ท่ามกลางความพยายามในการแก้ไขเชิงนโยบายที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง แต่แม่แจ่มยังคงเผชิญผลกระทบอย่างไม่หยุดยั้ง ดังนั้น “การสื่อสาร” อาจเป็นหัวใจสำคัญที่จะสามารถก้าวสู่การเปลี่ยนแปลงกับปัญหานี้ได้จริงในระดับพื้นที่
อุทยานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (STeP) ร่วมกับ สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) หรือ สวก. เดินหน้าขับเคลื่อนโครงการสื่อสารสร้างสรรค์เพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับปัญหาฝุ่น PM2.5 ในภาคเหนือ โดยมี อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีจุดความร้อนสะสมสูงสุดในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง ก่อนต่อยอดสู่กิจกรรมที่มีชื่อว่า “แจ่ม (ไม่) ชัด: Media for Mae Chaem Exhibition เบื้องหลังการเผา มีเรื่องเล่าซ่อนอยู่” ซึ่งจัดขึ้นในวันที่ 24 มิถุนายน2568 ณ ที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม โดยมี ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุริยะ ทองมุณี รองผู้อำนวยการอุทยานฯ ในฐานะหัวหน้าโครงการ กล่าวรายงานการเปิดกิจกรรม ร่วมด้วย นายสมเจตน์ บุญวิทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการทำสื่อและที่ปรึกษาอุทยานฯ ร่วมกล่าวแสดงความยินดี นอกจากนี้ยังได้รับเกียรติจาก นายอำเภอแม่แจ่ม คุณเกรียงศักดิ์ บุญตาปวน กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมงานและสื่อมวลชนอย่างเป็นทางการ
“แจ่ม (ไม่) ชัด: Media for Mae Chaem Exhibition เบื้องหลังการเผา มีเรื่องเล่าซ่อนอยู่” คือการใช้ “สื่อ”
เป็นเครื่องมือปูทางไปสู่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม สร้างการรับรู้ และพูดแทนเสียงที่ไม่เคยถูกได้ยิน จากพื้นที่ที่มักถูกตกเป้นจำเลยอย่างแม่แจ่ม ด้วยการนำเสนอชุดสื่อสร้างสรรค์จากกลุ่มคนรุ่นใหม่ ที่รังสรรค์ขึ้นจากประสบการณ์การลงพื้นที่จริง ถ่ายทอดออกมาเป็นผลงานภาพยนตร์ การแสดงละคร และนิทรรศการมีชีวิต ที่ชวนให้ผู้เข้าร่วมได้รู้จักแม่แจ่มผ่านเรื่องเล่า เข้าใจปัญหาอย่างแท้จริง และร่วมกันมองหาทางออกให้กับสังคมในการลดต้นตอของฝุ่น PM2.5 แบบที่ลึกซึ้งกว่าการจดจำเพียงปริมาณค่าตัวเลขของฝุ่นละออง
ด้าน ผศ.ดร.สุริยะ ทองมุณี รองผู้อำนวยการอุทยานฯ และในฐานะหัวหน้าโครงการ กล่าวว่า โครงการนี้
เป็นโอกาสสำคัญที่ภาครัฐ ภาควิชาการ และภาคประชาชน ได้มีพื้นที่ร่วมกันในการใช้ “การสื่อสาร” ได้อย่างสร้างสรรค์ เพื่อช่วยให้ปัญหาฝุ่น PM2.5 โดยเฉพาะในพื้นที่แม่แจ่มที่ถูกพูดถึงอย่างต่อเนื่องและเข้าใจลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น ซึ่งเป้าหมายหลักคือการกระตุ้นให้เกิดการรับรู้และการลงมือเปลี่ยนแปลงจากภาคส่วนต่าง ๆ ในพื้นที่ ตั้งแต่เกษตรกร หน่วยงานรัฐ ไปจนถึงประชาชนทั่วไป ผ่านแนวทางการจัดการไฟป่า การเปลี่ยนพฤติกรรมการปลูก การเผา และการสร้างทางเลือกใหม่ที่ยั่งยืน พร้อมกล่าวขอบคุณ สวก. ที่ให้การสนับสนุนโครงการครั้งนี้และเล็งเห็นถึงคุณค่าของการสื่อสารที่จะสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงในระดับพื้นที่ อีกทั้งสังคมในวงกว้างได้อย่างยั่งยืน
ซึ่งโครงการดังกล่าว ถูกวางแผนออกแบบอย่างเป็นระบบผ่านการวิเคราะห์ปัญหาและกลุ่มเป้าหมายเชิงลึก ก่อนลงพื้นที่เก็บข้อมูลจริงในอำเภอแม่แจ่ม เพื่อวางรากฐานสู่กระบวนการวิจัยที่ใช้ “การสื่อสาร” เป็นกลไกหลักในการลดต้นตอของปัญหาฝุ่น PM2.5 จนตกผลึกออกมาเป็นโจทย์ตั้งต้นว่า “จะทำอย่างไรให้ ‘สื่อ’ ช่วยสร้างความเข้าใจ สร้างการมีส่วนร่วม และเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในชุมชนได้จริง” จากนั้นจึงเปิดรับสมัครคนรักสื่อทั่วประเทศให้เข้ามาร่วมออกแบบชุดแคมเปญสื่อสร้างสรรค์ ภายใต้กระบวนการ Hackathon โดยมีผู้สมัครกว่า 140 คน จาก 37 ทีม ซึ่งแต่ละทีมจะต้องตกผลึกแนวคิด กลั่นกรองออกมาเป็นไอเดียและแผนการปฏิบัติงานจริง จากนั้นจึงทำการนำเสนอในรูปแบบ Pitching ต่อคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจากหลายภาคส่วน ท้ายสุดโครงการได้คัดเลือก 3 ทีมสุดท้าย ซึ่งไม่เพียงแค่มีไอเดียดีแต่ต้องมีความพร้อมในด้านการผลิตสื่อกลุ่มเป้าหมาย และสามารถเป็นต้นแบบที่ต่อยอดได้จริงในอนาคต ให้เขารับการสนับสนุนทุนเพื่อนำแผนแคมเปญสื่อไปลงมือสร้างสรรค์จริงอย่างเป็นรูปธรรม โดยหนึ่งในผลงานที่ได้รับการคัดเลือกสู่เวทีจัดแสดง ณ ที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม ครั้งนี้ ได้แก่ ละครคุณธรรมเสียดสีสังคม “ใครฆ่ายายแจ่ม”, การแสดงในรูปแบบละครเร่ “ผีร้ายใต้ควันพิษ” และสื่อภาพยนตร์ในรูปแบบหนังสั้น “ป่าปิด”, “วาระที่มองไม่เห็น” และ “สลับใจกันในวันควันฟุ้ง” นอกจากนี้แล้ว ภายในงาน ยังเปิดพื้นที่แลกเปลี่ยนความคิดเห็นจากทุกภาคส่วน อาทิ นักวิจัย ผู้นำท้องถิ่น และประชาชน ภายใต้หัวข้อ “สื่อเพื่อการรณรงค์แก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5” เพื่อสะท้อนความคิดที่แตกต่างและร่วมออกแบบแนวทางสื่อสารสาธารณะที่เข้าใจคนในพื้นที่อย่างแท้จริงอีกด้วย
